حضرت محسن ـ علیه السّلام ـ فرزند سقط شده فاطمه ـ سلام الله علیها ـ است که پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ او را محسن نامید[۱] و به وسیلة ضربات، غلاف شمشیر قنفذ، خلیفه دوم [۲] و در اثر ضربات پای وی ، سقط شد.[۳]

هیچ یک از منابع معتبر تاریخی و مقاتل به محل دفن حضرت محسن ـ علیه السّلام ـ اشاره نکرده اند، امّا این که حضرت محسن در پای درب نیم سوخته خانه امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ دفن شده، در کتاب جامع النورین چنین نقل شده است: بعد از آن که دومی با لگد بر پهلوی آن بانوی بزرگوار زد، حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ روی زمین افتاد، هر طور بود از جا برخاست حرکت کرد و به خانه آمد و روی زمین افتاد و صدا زد: عمر مرا کشت.


امیر المؤمنین، آن امام مظلوم جلو آمد تا حال او را در آن وضع دید، صدا زد: فضّه، فاطمه ـ سلام الله علیها ـ را دریاب که درد او را فراگرفته است، فضّه به یاری فاطمه(س) رفت چند لحظه گذشت، به سوی امیرالمؤمنین(ع) آمد، چیزی روی دست گرفته بود، حضرت پرسید: فضّه این چیست؟

پاسخ داد: مولای من، بدن بی جان محسن است. حضرت فرمود؛ من که نمی توانم از خانه بیرون روم و کسی را هم که ندارم او را به بقیع ببرد و به خاک سپارد، خودت او را در آستانه خانه دفن کن.[۴]

گرچه منابع تاریخی به این نکته اشاره نکرده اند ولی شاید با دو احتمال بتوان گفت که حضرت محسن در آستانه و پای درب نیم سوخته دفن شده باشد.


احتمال اول: با توجه به محیط خفقان و جَوّ سیاسی حاکم بر آن عصر که حضرت علی ـ علیه السّلام ـ را در تنگنا قرار داده بودند تا برای تثبیت خلافت ابوبکر حتی با زور و آتش زدن خانه فاطمه زهرا ـ سلام الله علیها ـ از آن حضرت بیعت بگیرند؛ می توان گفت که شرایط آن عصر این اجازه را به حضرت علی ـ علیه السّلام ـ نداد که حضرت محسن را در قبرستان بقیع دفن کنند.

احتمال دوم: این که اگر حضرت محسن را در قبرستان بقیع ـ قبرستان عمومی مدینه ـ دفن می کردند حتماً مقتل و تاریخ نویسان به آن اشاره می کردند، پس عدم اشاره تواریخ به قبر آن حضرت شاید دلیل بر این است که حضرت محسن مخفیانه و در خانه دفن شده است.

پی نوشت:

۱ . شیخ عباس قمی، منتهی الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ پانزدهم، ۱۳۸۲ش، ج۱، ص۲۳۸.

۲ . مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، لبنان، مؤسسة الوفاء، الطبعة الثانیه، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۷۰.

۳ . قزوینی، سیّد محمّد کاظم، فاطمه از ولادت تا شهادت، تهران، نشر آفاق، چاپ ششم، ۱۳۸۱ش، ص۳۷۲ به نقل از شهرستانی، الملل و النحل، ترجمه مصطفی خالق زاده، ج۱، ص۸۱ .

۴ . ملااسماعیل سبزواری، جامع النورین، تهران، علمیه اسلامیه، بی تا، ص۲۰۶؛ و علی اصغر یونسیان، ریحانة النبی، چاپ اول، ۱۳۸۱ش، ص۱۹۶.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱) حاج ملااسماعیل سبزواری، جامع النورین، انسان، ص۲۰۶.
۲) علی اصغر یونسیان، ریحانة النبی، ص۱۹۶.

منبع:ندا انقلاب