حکمت سرّ اینکه گفته می شود شب قدر، نه روز قدر، تنها نزد خداوند در مواردی نیز نزد بندگان خاص و اولیائی که اهل اسرارند، می باشد.نه تنها در این مورد، بلکه در موارد دیگر نیز ممکن است چنین سؤالی پیش بیاید. همانند اینکه خداوند چرا شب قدر را در ماه های دیگری از سال قرار نداده و در ماه رمضان قرار دادند و... در بسیاری از موارد و راجع به بسیاری از پدیده ها و احکام و امور دینی تعبدا باید آنها را پذیرفت؛ چون فلسفه آنها یا بیان نشده و یا برای همگان قابل درک نیست. راجع به این نکته نیز دلایل روشنی وارد نشده است که از آن به دست بیاید که به این دلیل، شب گفته نه روز، منتهی از ظاهر آیات قرآن استفاده می شود که شب دارای قداست و عظمتی است که در روز نیست و به خاطر همین بسیاری از رخدادها و وقایع مهم در شب واقع شده است از جمله:

1. اندازه گیری مقدرات عالم و نیز اندازه گیری سرنوشت انسان ها، از مرگ، طول عمر، روزی، حوادث دعا و... خداوند این اندازه گیری سرنوشت انسان ها، از مرگ، طول عمر، روزی، حوادث ها و... خداوند این اندازه گیری و تعین سرنوشت را شب قرار داده است، نه در روز.

2. نزول دفعی قرآن: که با صراحت بیان شده است که: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ؛ ما قرآن را در شب قدر نازل کردم».[1]

از این آیه معلوم می شود که شب مبارکی که قرآن در آن نازل شده، همان شب قدر است و آن شب هم، یکی از شب های ماه رمضان است. از این که خداوند، هم قدر را در شب قرار داده و هم نزول قرآن را در آن شب، معلوم است که شب از آثار خاصی برخوردار است نسبت به روز، خصوصا آن شبی که تقدیر به مقدرات عالم است.

3. نکته دیگر که حاکی از عظمت و شأن و جایگاه شب است نزول ملائکه و روح که مقربترین ملک هست در شب اتفاق می افتد.

نکته پایانی آنکه شب مایه آرامش و سکون انسان ها است و حضور قلب و صفای دل در آن بیشتر رخ می دهد چنان که خداوند می فرمایند: «إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْءًا وَأَقْوَمُ قِیلًا (6) إِنَّ لَک فِی اَلنَّهَارِ سَبْحًا طَوِیلًا؛ بدرستیکه پدیده شب بهترین وسیله برای صفای نفس است که خداوند آن را پدید آورده است؛ چون تو در روز، گرفتاری و مشاغل بسیار داری».[2]

از آیه فوق معلوم می شود که خداوند چرا، قدر را در شب قرار داده، نه در روز، در حقیقت، شب ظرف درک حقایق واقعی است؛ چون انسان از هر طرف آسایش خاطر داشته و ظلمت شب، غافلان را در خواب غفلت فرو برده، و گرفتاری مادی نیز باعث بی توجهی به معنویات نمی گردد.

شب آمد شب رفیق دردمندان

شب آمد شب حریف مستمندان

به شب مرغان حق را سوز و ساز است

به خاک عشق شب روی نیاز است.

شب آن معراجی عرش آشیانه

به سبحان الذی اسراء، ترانه

شب اربی دانشان آرام یابند

به شب ارباب دانش کام یابند

منابع

[1]. قدر / 1.

[2]. مزمل / 6 و 7.

مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات

دیگر مطالب